Graet e vez gant mennozh « ekologiezh ar bobl ». Gantañ e klasker kompren penaos e vez soñjet hag aozet ar bed bev gant an dud en ur gevredigezh, a-benn deskrivañ ha perc'hennañ an annezoù naturel hag o liesseurted. Graet e vez anv eus « rummadoù steroniel tud ar vro » hag eus « renkadurioù pobl ». A-bouez eo ober gant yezh pe yezhoù ar vro evit anavezout doareoù hec'h annezidi d'ober ha da welet ar bed, neuze. Ostilhoù an etno-ekologiezh a zeu eus meur a ziskiblezh : yezhoniezh, agronomiezh, ekologiezh hag etnologiezh.
Rouez al labourioù en dachenn-mañ
An darempredoù etre ar Vretoned hag an natur n'int ket bet studiet kalz gant ar skiantoù sokial, gant an etno-ekologiezh nebeutoc'h c'hoazh. En dachenn-mañ n'heller menegiñ nemet un dave : al labour renabliñ bet kaset da benn gant Alan-Gwenog Berr diwar-benn anvioù brezhonek al loened mor. E-touez al labourioù a denn eus an etnologiezh da vat ez eus div studiadenn bet skrivet diwar-benn parrezioù resis : Goulien, er C'hab, ha Damgan, er Mor Bihan. Enno e kinnig pizh an oberourien aozadur sokial kumuniezhioù tud diwar ar maez hag ar c'hemmoù c'hoarvezet en o liamm gant ar vro hag an natur abalamour d'an adlodennañ.
An argoad, gant e barkeier kloz, a zo arouez maezioù Torosad Arvorig . Gant istorourien ar maezioù int bet studiet dreist-holl. An tiriadoù a c'hirzhier hag a gleuzioù a vez kavet e rannvroioù torosennek alies, difrouezhus o douaroù evit al lodenn vrasañ anezho (Breizh, Cotentin, Maen, Euskadi...), ar pezh a zo kaoz d'an tiez bezañ rouez hag a-skign. Ar parkeier kloz, a veze aret, ne raent nemet ul lodenn vihan eus an tiriad gwechall, pa veze graet al lodenn vrasañ eus ar maezioù gant douaroù fraost digor ma veze kaset al loened da beuriñ enno. Mestr e oa pep peizant war stuz e c'hounidoù, ha ne oa ket rediet da leuskel chatal ar re all da beuriñ en e barkeier, evel ma veze graet e broioù gant parkeier digor.
Lies eo doareoù an argoad. Setu un dra a vez pouezet warnañ nevez 'zo gant klaskerien awenet gant tachennoù skiantel all (gant ekologiezh an dremmvroioù ha gant an etnologiezh peurgetket). Dezho e vez a-bouez sell an obererien sokial, rak a-hed an hentoù-treuz hag ar c'hleuzioù eo e veze graet an deskiñ hengounel eus sinoù an natur gwechall. Eus tu an danvez e oa ar girzhier rak ganto e veze roet boued, louzoù, gouzer, keuneud ha treid evit an ostilhoù. Lec'h ar c'hoari a oant evit ar vugale ivez. Eus tu an arouezioù e oant ivez, rak perzhioù hud o doa gwez a oa evit mirout ar chatal hag an dud.
Adlodennet ijin an dud
Ur steuñv a vez o cheñch dalc'hmat ez eus eus ar girzhier hag ar c'hleuzioù, rak meur a zoare da aozañ an douaroù a zo bet en istor. Un ostilh evit gounid war al lanneier a oa bet ar girzhier hag ar c'hleuzioù hervez lod : pa voent difraostet e voent klozet goude, evit ma vefe efedusoc'h ar sevel chatal. En 20vet kantved e oa aet an traoù war an tu gin : fraostañ a rae an douaroù disteraet ha diskaret e voe kalz a c'hirzhier hag a gleuzioù. Deuet eo poell ar reizhiad industriel da ren ar maezioù, hag asambles gantañ eo digresket da vat liested ar gwez-frouezh, gouez kement ha gounezet. Un arouez eus un digresk doubl eo : hini liested ar plant hag hini chemet ar beizanted. Hiziv, studiañ ar gouiziegezhioù lec'hel diwar-benn an natur a dalvez labourat diwar-benn un eñvor a-stroll o vezañ diverket, hini ur gevredigezh a zo bet adlodennet hec'h ijin.
Splann eo ar sintezenn kinniget gant François de Beaulieu en e levr diwar-benn al lanneier. Gant sav-boent ar skiantoù naturel hag ar skiantoù sokial e ra memes koulz. Diskouez a ra pinvidigezh al lanneier, a oa bet e kalon an ekonomiezh war ar maez e-pad meur a gantved, pa gave d'an dud e oant a-c'hiz kozh ha distuz. Droukprezeg a rae an agronomourien warno etre an 18vet hag an 20vet kantved. Gant e skrid e tiskouez an oberour ez eus deuet entan d'an dud a-vremañ evito, rak lakaet int bet da « diriadoù nevez ar gouezoni ». Arouezioù pozitivel a vez lakaet enno, abalamour d'ar plant ha d'al loened en arvar a ra annez enno. Perzhioù souezhus a zo : diarbennoù gwareziñ a vez lakaet war spesadoù na oant ket anavezet gant ar beizanted gwechall, pa oant int ar re a zaremprede al lec'hioù-se a-hed ar bloaz hag a wareze anezho gant o mod da labourat an douar. Istor al lanneier a ziskouez ez a war-raok an ekoreizhiadoù hag an dud asambles. A-wechoù e sikouront ar bev da chom lies, a-wechoù e enebont outañ. Ret eo pouezañ war an ereoù a skoulm ar vevliesseurted hag an etnoliesseurted (liesseurted ar c'hevredigezhioù, ar sevenadurioù, ar yezhoù, ar gouiziegezhioù war an natur...). Skoulmet mat int... ha bresk o-daou.
Troet diwar ar galleg gant Lena Catalan Marcos
